Η αρχαία Σάρτη

Στο δεύτερο πόδι της Χαλκιδικής, τη Σιθωνία, που σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία δημιουργήθηκε την περίοδο της Γιγαντομαχίας και πήρε το όνομα της από τον βασιλιά της Θρακικής Χερσονήσου Σίθωνα, γιο του Ποσειδώνα και της Όσσας, εκεί αποφάσισαν οι κάτοικοι της Χαλκίδας τον 8ο αιώνα π.Χ. να χτίσουν τις νέες τους πόλεις. Στην Ανατολική πλευρά της Σιθωνίας έχτισαν την Σάρτη που πήρε το όνομα της από τον βασιλιά της Σάρτιο.

Η Σάρτη ήταν μία από τις πόλεις από τις οποίες το 480 π.Χ. πέρασε ο στόλος του Πέρση βασιλιά Ξέρξη σύμφωνα με τον αρχαίο Ιστορικό Ηρόδοτο. Λίγα χρόνια αργότερα στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. η Σάρτη ήταν ανάμεσα στις πόλεις της Χαλκιδικής που ίδρυσαν υπό την ηγεσία της Ολύνθου, το «κοινόν των Χαλκιδέων», το οποίο και διαλύθηκε το 379 π.Χ. από τους Σπαρτιάτες.

Αργότερα προσχώρησαν στην δεύτερη Αθηναϊκή Συμμαχία και καταστράφηκε μαζί με τις υπόλοιπες από τον Μακεδόνα βασιλιά Φίλιππο.  Αν και μία πόλη σε παρακμή από τις αρχαιολογικές έρευνες προκύπτει ότι η Σάρτη συνεχίζει να κατοικείται και τα επόμενα χρόνια.

Η βυζαντινή Σάρτη

Αιώνες αργότερα, τον 14ο αιώνα μ.Χ., αναφέρεται ξανά στην περιοχή χωριό με το όνομα «Ο Σάρτης», που ήταν κτήμα της Μονής Ξηροποτάμου. Το οποίο με την σειρά του ερημώθηκε πιθανόν τον 17ο αιώνα λόγω των πειρατών και οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν στην Συκιά.

Από τότε και μέχρι τις αρχές του εικοστού αιώνα μοναδικοί κάτοικοι της Σάρτης ήταν οι λιγοστοί μοναχοί και εργάτες των δύο μετοχιών στα οποία άνηκε και όλη η έκταση της σημερινής Σάρτης, τα μετόχια της Ι.Μ. Ξηροποτάμου και της Ι. Μ. Αγίου Παύλου.

Η ακριβής τοποθεσία της βυζαντινής Σάρτης παραμένει άγνωστη

Η Νέα Αφησιά

Σε αυτόν τον έρημο αλλά συνάμα όμορφο τόπο που έμοιαζε πολύ με την παλιά πατρίδα, αποφάσισαν οι Έλληνες πρόσφυγες διωγμένοι από τη Θάλασσα του Μαρμαρά της Μικράς Ασίας τον Δεκέμβριου του 1924, να ιδρύσουν ένα από τα 27 καινούργια χωριά της Χαλκιδικής. Μια νέα πατρίδα με το νοσταλγικό όνομα της παλιάς, την Νέα Αφησιά.

Ήταν παραμονές Χριστουγέννων του 1924 όταν έφθασαν από το Λαύριο, που τους είχε αφήσει το πλοίο μετά τον διωγμό, οι πρώτες οικογένειες οι οποίες φιλοξενήθηκαν στα κτήρια του Μετοχιού για σχεδόν 2 χρόνια αντιμετωπίζοντας την πείνα και την ελονοσία μέχρι να χτιστούν τα σπίτια που θα στέγαζαν τους ίδιους και τα όνειρα τους για μία καινούρια αρχή.

Είναι τότε που η Ε.Α.Π. χωρίς να το γνωρίζει, σχεδιάζει και χτίζει τα πρώτα σπίτια του νέου οικισμού ακριβώς στην ίδια θέση με την αρχαία πόλη της Σάρτης, η θέση της οποίας επιβεβαιώθηκε από τις αρχαιολογικές ανασκαφές των τελευταίων χρόνων. Μέσα σε λίγες δεκαετίες μετέτρεψαν την αφιλόξενη αλλά συνάμα γοητευτική φύση, σ’ ένα γραφικό ψαροχώρι κι αργότερα σ’ έναν κορυφαίας επιλογής τουριστικό προορισμό.

Η Σάρτη σήμερα

Η Σάρτη είναι ένας τόπος ευλογημένος. Εδώ η φύση φρόντισε να ζωγραφίσει έναν από τους αραιότερους πίνακες της. Ο συνδυασμός του γαλάζιου της θάλασσας και του πράσινου της στεριάς με τις θαυμάσιες εναλλαγές των βράχων, των ακρογιαλιών, της αμμουδιάς και του πεύκου συγκλονίζουν και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη παροτρύνοντας τον να μείνει για να απολαύσει τις διάφανες θάλασσες τις και να αναζωογονηθεί στα υπέροχα σκιερά δάση που την περιτριγυρίζουν.

Ο 21ος αιώνας βρίσκει την Σάρτη τουριστικά ώριμη και  έτοιμη να υποδεχτεί ανθρώπους από όλο τον κόσμο και να τους προσφέρει απλόχερα αυτό που όλοι προσδοκούν, την αυθεντική ελληνική φιλοξενία!